Ath còr deths Pirenèus, cadena majestuosa e discrèta entre França e Espanha, eths soms non se mesuran pas sonque en mètres. Eth mot pireneïsme, com un chebit, qu’evoca eth amor incondicionau entad aquestas montanhas sauvatjas, mensh autas qu’eras suas sòrs alpinas, mès tan ensabatairas. Atièu, non hèm pas sonque pujar un som, qu’escotam eras istuèras, que captam eras emocions, que transmetem ua passion. Eth pireneïsme qu’ei aquò : ua lenta conversacion entre eth òmi e era ròca, entre era fatiga deth còs e era clartat deth cèu.
Er’amna d’ua disciplina
Tot que commença ath sègle XIX dab òmis e hemnas de qui an gausat espiar tà capsús. Henri Beraldi qu’a pausat aqueste nom ara disciplina e despuish, era pratiqua qu’engloba eths scientifics venguts cartografiar eths soms, eths escrivans qui cantan era beutat, e eths garrapaires qu’aubreishen viadas deras mes audaciosas. Ramond de Carbonnières, Henry Russell, eths hrairs Ravier, tan de nom qui pojavan mensh entà véncer qu’entà comprénguer. Eras loas ascensions qu’ièran d’eslançs de curiositat, d’observacions e de sòmis.
Henri Russell, eth « rei deth Vinhamala » loguè era sua montanha tant aimada entà 99 ans a rason d’un franc per an e qu’i crusè tutas, atau er’illustracion dera passion de qui anima eths pireneïstas.
« Qu’ei tostemps agut tan d’afeccion, tan d’arrespècte entà eth Vinhamala que poirem quasi aperar aquò de peitat filiala » qu’escrivava.
Eth pireneïsme que’s destria deth alpinisme pera sua amna. Atièu, pas de corruda destravada de cap aths soms, mès ua lenta immersion tot en doçor. Que prenguem eth temps d’espiar, de tocar, de comprénguer. Eth hrairs Ravier, legendas deths Pirenèus Nautes, qu’incarnavan aqueste apròchi : « N’avem pas jamès pres era montanha ath seriós ! » disèvan dab un arríder maliciós. Cada ascension qu’ei ua navèra aventura e cada paret ua navèra pagina d’un libe a escríver.
Ua montanha a víver e a aimar…
Èster pireneïsta, qu’ei ancrar-se dens un paisatge, aimar-lo pro entà arrespectar-lo. N’i cercam pas era dominacion mès era coabitacion. Aquèth romantisme discrèt, transmetut de generacion en generacion, qu’a horgat ua identitat montanharda hòrta e singulara : mes contemplativa que competitiva, mes fraternela que conquerenta. Que son d’encontres dab eths autes tanben : aquestes guidas, aquestes apassionats, aquestes desconeguts vists sus un sendèr, entà se partetjar conselhs, istuèras. « Que ièm un pauc chovins, que’s reinvidicam pireneïsta shens complèx ! » hida un vièlh garrapaire. Ester pireneïsta, qu’ei aimar un territòri ath punt d’en hèr era sua escòla dera vita.
Eth pireneïsme non apparteng pas ath passat : que contunha de’s tornar inventar. Era montanha non se deisha pas dominar : qu’exigeish que l’escotam, que s’adaptam. « Era montanha n’ei pas justa ne injusta. Era qu’ei dangerosa », disèva Reinhold Messner. Mès qu’ei justadament aqueth dangèr de qui torna cada moment tan preciós, que sia ath sègle XIX o ar’ora d’ara.
…mès tanben a transméter
Uèi, ua navèra generacion que perpetua aqueth eritatge. Eras penas qu’arretreneishen deths arríders e deths esfòrçes deths de qui, cordada après cordada, escriven era loa istuèra. Eras salas de garrapada que’s multiplican, eths projèctes que hloreishen, dab tostemps eth madeish esperit de partatge dera passion e de tornar-la accessibla en tot conservar eth caractèr sauvatge.
Eras còrdas e eths baudrièrs qu’an arremplaçat eths quasernets de croquís e eths equipaments non cessan pas de’s modernizar : tot qu’a evoluat. « Eth piton que tua eth perilh sacrat » qu’arremarcan eths hrairs Ravier dab ua punta de nostagia. Era seguretat creishenta e entira charme ara disciplina ? Eths avís que divergeishen, mès ath delà deras proessas, er’essença que demora : « Qu’ei eth sentiment, quan sòi ena montanha, d’èster ath endret aon devi éster », hida un joen guida. Veirem-be eht avenidor d’aqueste mòda de vita, de qui depen tanben deths desfís actuaus deth cambiament climatic, de qui transforma eths massius, eths galcèrs e eras corrudas.
Ua viatge interior, un avenidor verticau
Eth pireneïsme n’ei pas sonque un espòrt. Qu’ei ua filosofia, ua manièra d’éster ath monde.
« Qu’ei garrapar en eth Pirenèus », me confia tot simplament un guida.Alara, se passetz un dia peths Pirenèus Nautes, espiatz eths soms, esoctatz eth vent, tocatz era ròca usada. Dilhèu que compréngueretz, vosautes tanben, qu’eth pireneïsme n’ei pas sonque ua disciplina. Pr’amor ath hons, pujar un som n’ei pas jamès estat ua fin en sia. Çò qui compta, qu’ei eth camin, era beutat deth gèste, aqueth sentiment rare d’éster, madeisha sonque un momenton.
Com lo disèva Confucius, « Eth bonur non resideish pas ath som dera montanha, mès ena manièra de pujar-la ».
Eths Pirenèus qu’esperan eths loés amorós seguents, prèsts a escríver navèths capítous d’aquesta beròja istuèra verticala.
Anaís Abadie
dab er’ajuda de Brunò Fourcade
Laisser un commentaire