Era loira e era lenga occitana : eth espectacular retorn!

Era Loira qu’é ua espècia dera familha deths mustélidéas com eth taishou, era hagina o mostèla.

Era lenga occitana qu’é ua lenga latina com eth francés, italian o catalan.

Era loira que mesura 130 cm e un tèrç deth quau enà era coda. Que pesa haut o baish 9 kg. Era pèth qu’é castanh escur dam ua partida mes clara sus era fàcia ventrau. A còps, plaps blancs sus eths pòts o eth còth que poden perméter d’identificar eths individus.

Era lenga occitana s’espandis despuish l’Aup italiana e dinc ara mar grana.

Eras loiras qu’an un regime alimentari de tipe oportunista. Que lor agradan de minjar peishes, escaravishas e anfibis.

Eths que parlan occitan que lor agrada cantar, rider e contar istòrias.

Era loira, tant aqüatica que terrèstra, que viu en eths arrius apeishoats dam ribas vegetalizadas. Qu’a besonh de cantons tranquilles, sustot enà era soa reproduccion e eth neurissatge deths joens.

Que trovam diversitat de parlars occitans a truvers vilhas, monts e lanas.

Caçada enara soa forradura, considerada com espècia nosibla, perturbada pera pollucion e era destruccion deth son miei de vita era loira èra en via de disparicion. Densh eras annadas 80, sonque budèths de populaçion isolats en Bretanha, densh eths marescs de l’oèst e ath còr deth massis centrau que subervivèn.

Considerada com un vulgar patuès parlat per mechantes paisans sensh cultura, era lenga occitana qu’é estada tracada e caçada pendent annadas e que s’arretroba en via de disparicion tanben.

Gràcias ara proteccion dera espècia en 1981 e a deras mesuras de preservacion deths arrius (sustot eth desvolopament deth assaniment e era defensa de daubuns polluents), era loira que torna colonizar navèras regions com Borgonha, eths massis de montanha e eths arrius de Mediterranèa com eth Orb.

Gràçias a nombrosas organisacions de defensa dera lenga (IEA, Aprene, …), artistas, qu’assistam a ua reconquista dera cultura occitana en hèra regions. Un hum d’escòlas calandretas que’s desvolopan e de mes en mes de macipons que parlan occitan.

En ecologia, era loira qu’é aperada espècia « paraploja », qu’é a diser qu’era soa proteccion qu’entraina era proteccion d’ua cohòrta d’espècias que viven densh eth medish miei.

Era lenga occitana qu’é tanben ua lenga paraploja : de tot la protegir, que’s defen eth respècte dera diversitat, dera duvertura e dera coneishença.

Longa vita a aqueths dus symboles de libertat !

Nàdia Riboulet
amb era ajuda de Manon Pujol