Vos conti una istòria de cada jorn dins una Calandreta, aquela escòla bilingüa ont lo francés a pas drech de ciutat e ont l’occitan fa lei e moneda. Òc, moneda! Perque dins la classa, lo “mercat” es pas un jòc, es una institucion. Los dròlles s’inventan de bilhets de papièr amb de catons e fan semblant de crompar de patanas o de fromatge, e aquò amb un seriós que fariá palejar los economistas de París. Tot aquò dins la lenga del país : “Quant còsta aquel pan?” “Tres catons!” “Ai pas la moneda justa…” E los pichons, qu’avián pas jamai crompat res al supermercat, se transforman en vertadièrs mercadièrs occitans.
Alara, pensatz al paire o a la maire, qu’an mandat lo filh o la filha a la Calandreta per “veire çò que fa”, un pauc curiós, un pauc suspiciós. Pauc de temps après, lo dròlle torna a l’ostal amb de paraulas que los parents comprenon pas. A la taula, la maire demanda: “Qu’es aquò dins ton plat ?” e lo mainat respond amb fiertat : “Es una majofa !” Es aquí que los parents comprenon qu’an un gèni dins l’ostal. Caldrà se butar al trabalh per lo comprene lo pichon, es lo monde al revèrs.
La magia de l’immersion lingüistica es aquò : lo dròlle arriba lo primièr jorn sens saber dire “bonjorn” en occitan. Tres setmanas pus tard, corregís lo papà a taula : “Non, se ditz còca, pas gâteau.” Lo paire, bocabadat, s’imagina ja que son filh farà de conferéncias internacionalas sul bilingüisme. Mentretant, lo pichon demanda pas mai de pan al chocolat demanda “una chocolatina”, çò que dins l’ostal provòca crisi de rire e un pauc de panica : “E se parli pas occitan, cossí li vau respondre ?”
E dins la Calandreta, i a pas que lo mercat, i a tanben lo “conselh”. Aquò’s seriós : los dròlles, a quatre ans, se sètan coma de deputats en miniatura. I a lo president, lo secretari, e de vòtes per saber se se pòt jogar amb las Lego pendent l’ora de silenci. Aquò apren la democracia, çò dison, mas dins la practica, aquò dona de scènas deliciosas : “ Per çò qu’Èva m’a pres mon lapin, prepausi que siá pas mai presidenta !”. E l’assemblada, amb la gravetat d’un Parlament Europèu, leva la man per decidir lo sòrt del lapin.
E puèi i a la question del “cossí vas?”. Es pas un detalh. Lo pichon qu’entra en pichona seccion aurà benlèu plorat lo primièr jorn, mas lo segond jorn, quand la regenta li ditz “cossí vas ?”, respond pas en francés : respond coma pòt, dins la lenga nòva. Los dròlles an pas paur de s’enganar. Los grands, eles, an vergonha ; los pichons, eles, s’en trufan. E aquò marcha. Tanben lo paire e la maire, de còps, assajan timidament un “cossí vas” a la sortida, coma se se balhèsson lo drech d’èsser escolarizats a 40 ans.
La vertat es que dins aquelas escòlas se passa un miracle discret : lo monde se dubrís, la lenga torna viure, e los dròlles, eles, fan lo ligam entre passat e futur sens se’n rendre compte. E se un jorn, al mercat vertadièr del vilatge, lo mainat demanda “Quant còsta aquela majofa?” al païsan que parla pas occitan… ben, lo païsan li respond amb un sorire : “Per tu, es gratis.” Perqué una lenga que fa rire, que fa plaser e que se transmet sens dolor, aquò’s lo mai polit dels tresaurs.
Victòria Sòler
Laisser un commentaire